HOAX: Kleindochter ontvoerd met buggy door gesluierde vrouw in pretpark

Korte Inhoud

Het verhaal is bijzonder vaag en geeft geen details van precies waar, wanneer en wie dit overkomen is. Hoewel zoiets ongetwijfeld goed geweest zou zijn voor enkele krantenartikels, is er nergens ook maar enige vermelding te vinden. Ook zit het verhaal bijzonder onlogisch in elkaar: hoe kan een kind dat groot genoeg is om alleen naar de WC te gaan, toch niet te groot zijn om ongemerkt in een buggy te passen? En waarom zou de "gesluierde" vrouw de ganse dag met een lege buggy rondlopen in een pretpark? En het kind erin gezet hebben zonder dat iemand iets vreemd opmerkte in de toiletten?

Het verhaal is dan ook duideliljk verzonnen, mogelijk met de intentie om enerzijds onnodige angst te verspreiden, en anderzijds rassen- en/of godsdiensthaat aan te wakkeren. De verwijzing naar de "gesluierde" vrouw is als enig detail in de vage tekst een bijzonder verdachte hint naar Moslima's. Al is het aangewezen om steeds waakzaam te zijn over kleine kinderen in openbare plaatsen, is het geheel zinloos om zulke verzonnen verhalen te verspreiden.

Detail Analyse

Het klinkt als een bijzonder schrijnend verhaal dat vertelt hoe een grootvader zijn kleindochter bijna verloren was, als hij niet waakzaam genoeg geweest was om het schoentje vanonder het deken te zien uitsteken. Je zou verwachten dat zo'n onwaarschijnlijk verhaal vast wel het nieuws zou halen, maar tot op heden kunnen we daar nergens een spoor van bespeuren. Bovendien blijft het verhaal bijzonder vaag met ontbrekende details zoals: wie is dit overkomen? Waar is dit precies gebeurd? Wanneer vond dit plaats?

Straffe verhalen die bijzonder vaag zijn en waar geen enkel spoor van bewijs van te vinden is, zijn bijna altijd een hoax. Dit bericht heeft dan ook alle typische kenmerken van een hoax: vage informatie, vrij hoog sensatie-gehalte, en aanzet tot zoveel mogelijk delen. En dan hebben we het nog niet gehad over de schrijffouten en het ontbreken van hoofdletters en leestekens. Ook zit het verhaal bijzonder onlogisch in elkaar:

- Het kind is schijnbaar oud en groot genoeg om helemaal alleen naar het toilet te gaan, maar toch niet zo groot dat ze nog in een buggy past? De meeste kinderen maken geen gebruik meer van hun buggy wanneer ze ruim bekeken een leeftijd tussen de 2 en 4 jaar bereikt hebben. Het is ook vanaf die gemiddelde leeftijd dat kinderen zindelijk worden en leren naar het toilet te gaan, dan wel mits hulp van een volwassene bij bv. het afvegen van de billen. Op die leeftijd is een kind dan uiteraard nog veel te jong om helemaal alleen naar de WC te gaan in een openbare plaats zoals een pretpark.

- De "gesluierde" vrouw kiest blijkbaar een pretpark uit om kinderen te ontvoeren, en loopt daar de hele dag rond met een lege buggy tot ze een geschikt kind vindt? En toevallig blijkt ze dan net in de toiletten een geschikt kind te vinden dat nog in een buggy past maar toch groot genoeg is om alleen naar de WC te gaan?

- Het kind blijft netjes onder dat deken in de buggy zitten zonder verweer, of zonder dat iemand iets in de toiletten heeft zien gebeuren (toiletten in pretparken zijn vaak druk bezochte plaatsen)? Vaak moet je in een pretpark ook betalen om gebruik te maken van de toiletten, wat wil zeggen dat er meestal een WC-dame aanwezig is, maar die zou dan ook helemaal niets gemerkt hebben?

Het verhaal is bijzonder onwaarschijnlijk, en wellicht dan ook helemaal verzonnen. Mogelijk waren er bijkomende motieven om dit verhaal te verzinnen: de vermelding van de "gesluierde vrouw", zowat het enige detail dat wél wordt vermeld in de vage tekst, lijkt verdacht sterk op een verdoken verwijzing naar de kledij van Moslima's, en mogelijk heeft de schrijver dit toegevoegd met de intentie om rassen- en/of godsdiensthaat aan te wakkeren. Gelijkaardige verhalen hebben het dan vaak weer over Roemenen of Zigeuners.

Gelijkaardige ontvoeringsverhalen

Verzonnen verhalen van ontvoerde kinderen in pretparken zijn niet nieuw. Reeds in de jaren '90 circuleerden gelijkaardige berichten op het internet, al werd dan vaak wel de naam van het pretpark vernoemd. Toevallig ging het altijd om de meest bekende pretparken, zoals de Efteling of Disnleyland Parijs, alsof het in kleinere en minder bekende pretparken niet zou kunnen gebeuren.

Hoax verhalen zullen zich immers vaak hechten aan meer bekende namen, om zo meer legitiem en realistisch te klinken. Dit wordt wel eens het Goliath-effect genoemd, en we vinden het terug bij vele hoaxes: hamburgers met regenwormen zou je terugvinden in McDonalds en niet in de iets minder bekende Burger King, legendes over frisdranken gaan altijd over cola, en dan liefst over het merk Coca-Cola zelf, en net zo hechten de pretpark-verhalen zich eerder aan Disneyland of Efteling dan aan het Land van Ooit of Bellewaerde.

Hier is een mooi voorbeeld van zo'n verhaal uit 1999:

Een gezellig dagje naar de Efteling met je gezin. Grote drukte, je kent dat wel. Op een gegeven moment is een van de kinderen weg. De ouders stappen naar een personeelslid toe om te vragen of kan worden omgeroepen dat het kind ergens naar toe moet gaan. Het personeelslid slaat echter meteen groot alarm: politie en directie worden gewaarschuwd. De ouders moeten mee naar de uitgang en moeten heel goed opletten. Waarschijnlijk heeft hun kind andere kleding aan en zit het haar anders, is het verhaal. En ja hoor, plotseling roept een kind `papa, papa’, haar haar is afgeknipt en ze heeft andere kleren aan.

Hoewel het verhaal door veel mensen als waargebeurd werd beschouwd, heeft het nooit plaatsgevonden. Dit werd bevestigd door de directie van de Efteling alsook de plaatselijke politie. En zoals een echte hoax het beaamt, vinden we hetzelfde verhaal terug in andere landen, maar dan toevallig met de naam van een ander, bekend pretpark uit dat land, of dan weer in een supermarkt of andere winkel.

Dit soort verhalen evolueren na verloop van tijd van een hoax naar een stadslegende of "urban legend". In dit geval wordt het ook wel eens een "asfaltsprookje" genoemd, en het toont ook wel wat gelijkenissen met alom bekende sprookjes zoals we ze ook terugvinden in de Efteling. Bedenk hoe het jonge Roodkapje helemaal alleen naar het huis van haar grootmoeder ging, waar ze werd opgegeten door de Boze Wolf tot een jager haar redde uit het dier zijn buik. Of hoe Hans en Grietje helemaal alleen in het bos werden achtergelaten, tot ze een huisje gemaakt van snoep tegenkwamen, waarmee een heks kinderen probeerde te lokken om ze nadien op te eten.

Hoewel het hier gaat om kinderleed, lijkt het sprookje niet zo'n dramatisch verhaal omdat het op het einde allemaal weer goed komt, maar wanneer een bijna even onwaarschijnlijk verhaal zich verspreidt onder de noemer "waargebeurd", heeft het plots een heel andere uitwerking. Nochtans is er nooit eens iemand die zelf zegt dit meegemaakt te hebben, iedereen heeft het altijd via-via vernomen van een "betrouwbare" bron, en dan blijkt die bron de kapper van de buren te zijn, of een goede vriend van een collega, of een vriendin die het heeft gehoord van de kassierster in de supermarkt. Zo ook wordt het verhaal van de kleindochter in de buggy niet verteld door de grootvader zelf, en nergens is een aanwijzing te vinden dat de persoon die op 23 augustus 2013 het verhaal op Facebook gepost heeft, de zogenaamde "grootvader" persoonlijk kent.

Zulke verhalen blijven dan maar verder aanzwellen met vaak totaal nieuwe details. Zo gaat het dan plots weer om een bende Roemenen of zigeuners, die kinderen ontvoeren om ze door te verkopen of om hun nieren en andere organen te stelen. Hoewel het verhaal van de gestolen nieren al tientallen jaren de ronde doet, kunnen we stellen dat het hier gaat om niet meer dan een stadslegende waarbij nooit enig bewijs kon worden gevonden dat zulke praktijken op grote schaal werden en/of worden uitgevoerd in de Westerse wereld. Volgens de meeste versies van het verhaal wordt het kind nadien verdoofd teruggevonden en heeft het een nier tekort. Hoewel het verhaal van de kleindochter en de buggy lang niet zover in detail treedt, kunnen we waarschijnlijk stellen dat dit een nieuwe, kortere variant is van steeds dezelfde stadslegende.

Ontvoering en misbruik van kinderen

Met dit alles willen we natuurlijk niet ontkennen dat misbruik en ontvoering van kinderen wel degelijk bestaat, al gaat het dan wellicht niet om de nieren. In de voorbije decennia hebben talloze gevallen van pedofilie en ontvoeringen van kinderen en jongeren het nieuws gehaald, waar de zaak Dutroux in België maar één voorbeeld van is. Artsen besteden pas sinds de jaren '60 meer aandacht aan kindermishandeling, en aandacht voor seksueel kindermisbruik (althans binnen het gezin) dateert pas van de jaren '70. Voorheen werden er ook verhalen verteld van ontvoeringen of gestolen nieren, maar dan ging het eerder om de zogenaamde verdwijning van mooie (maar volwassen) vrouwen, of volwassen mensen in het buitenland die zo een orgaan kwijt speelden.

Hoewel ouders natuurlijk al veel langer behoedzaam waren voor "kinderlokkers", zorgt de extra aandacht van de laatste decennia ervoor dat er ook meer angst ontstaat voor kinderverkrachters en -ontvoerders. En deze angst voedt enerzijds de oude stadslegendes, die zich op hun beurt dan weer verspreiden om de angst te voeden. Denk maar aan de hoax van de "snelle aardbei" drug die zou worden uitgedeeld aan kinderen in scholen, de hoax waarschuwing van "het blauwe busje van de kinderlokkers" in Nederland, of het valse gerucht dat de Facebook groep "becoming a father or a mother was the greatest gift of my life" een dekmantel zou zijn voor pedofielen.

Het spreekt voor zich dat waakzaamheid ten allen tijde geboden is wanneer je je met kinderen op een openbare plaats begeeft. Het is ook belangrijk om een kind vanaf jonge leeftijd aan te leren dat het niet mag ingaan op verzoeken van vreemde mensen zonder uitdrukkelijke toestemming van de ouders. Vaak gebeurt dit aan de hand van verhalen om kinderen bang te maken voor "pakkemannen" of andere "stoute mensen met slechte bedoelingen". Een kind bewust maken van potentiële gevaren met een verzonnen verhaal is één ding, maar volwassen mensen zinloze angst aanjagen met hoaxes en stadslegendes is dan weer wat anders. Er verschijnen vaak al zoveel berichten over verdwijningen of misbruik van kinderen in het nieuws, dat een zoveelste verzonnen verhaal helemaal geen toegevoegde waarde heeft en dus beter niet kan gedeeld worden.

Bronnen:

- http://www.gestolengrootmoeder.nl/wordpress/facebookwaarschuwing-voor-kinderontvoering-door-gesluierde-vrouwen/

- http://www.gestolengrootmoeder.nl/wordpress/kidnappers-in-de-efteling-of-ikea-de-slang-in-het-kinderparadijs/

- http://www.jmouders.nl/Themas/Opvoeding/Gedrag-kinderen/Zelfstandig.htm