SEMI-HOAX: Zwarte stip op hand van slachtoffers huiselijk geweld
De Hoax-Wijzer | 10/10/2015 | Update: 12/10/2015
Sinds oktober 2015 circuleert de oproep om meteen de politie te bellen als je iemand ziet met een zwarte stip getekend op haar hand. Die stip zou namelijk betekenen dat de persoon in kwestie slachtoffer is van huiselijk geweld. Hoewel er wel degelijk een actie bestaat met de naam "Black Dot Campaign", is deze niet officieel en internationaal erkend, en ook geen effectieve methode om huiselijk geweld een halt toe te roepen. De campagne kwam in minder dan een maand dan ook weer tot een einde.
Het verhaal van de zwarte stip op de hand circuleert zowel in het Engels als in het Nederlands. De Nederlandstalige versie wordt verspreid sinds 9 oktober 2015:
Als je iemand ziet met een zwarte stip op haar hand, bel dan de politie
De zwarte stip is een roep om hulp.
Als je ooit iemand ziet met een zwarte stip op haar hand, bel dan zo snel mogelijk de politie. De zwarte stip staat voor een roep om hulp van iemand die zelf niet hardop om hulp kan vragen.
De “Black Dot Campaign”, oftewel “Zwarte Stip Campagne” is begonnen op Facebook met als doel de slachtoffers van huiselijk geweld te kunnen herkennen. Door een zwarte stip op hun hand te tekenen met een pen of stift, kunnen vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld duidelijk maken dat ze in gevaar zijn. Ze kunnen niet zelf om hulp vragen omdat ze bang zijn voor hun gewelddadige partner, maar de zwarte stip is een teken dat je ze moet helpen.
De Nederlandstalige versie van dit verhaal begon zich te verspreiden via De Dagelijkse Standaard, een amateuristische nieuwssite die vooral clickbait-methoden toepast om bezoekers te lokken en (op termijn) geld te verdienen met het tonen van advertenties. Hoewel deze website niet kan worden beschouwd als een betrouwbare bron van informatie, is het verhaal van de "Zwarte Stipcampagne", oftewel de "Black Dot Campaign" vooralsnog niet volledig uit de lucht gegrepen, al gaat het niet om een officieel en internationaal erkende methode.
De Black Dot Campaign werd gelanceerd in september 2015, via een Facebook-pagina die inmiddels niet meer online staat. De bedoeling van deze campagne is dat slachtoffers van huiselijk geweld een zwarte stip zouden tekenen op de palm van hun hand. Zo zouden familie, vrienden, artsen en hulpverleners meteen en zonder woorden kunnen begrijpen dat de desbetreffende persoon hulp nodig heeft. Op zich lijkt het een ideale manier om zulke slachtoffers te helpen: als je iemand ziet met zo'n stip op haar hand meteen de politie bellen. Toch heeft deze methode ook beduidende nadelen, wat wellicht de reden is waarom het niet door hulpverleners en andere officiële instanties zal worden erkend of aangeraden.
De campagne gaat niet uit van artsen, hulpverleners of de overheid, maar is een initiatief van een privépersoon, Danielle tredgett, die zelf slachtoffer is geweest van huiselijk geweld. In een aankondiging op haar Facebook-pagina, op 14 september 2015, werd het volgende vermeld:
The original ethos for this campaign was to enable a victim to put a dot on their hand around someone they trusted to enable a conversation to start, so they could open that door and hopefully start a process of seeking professional help.
This is an idea, thinking outside of the box, trying to open up the worlds eyes and ears to what is going on in terms of abuse. The idea came from a former domestic violence victim.
Professional bodies have not been advised or trained in the Black Dot, what it symbolises and what it means
When people contact us we open the gates of communication and put them in touch with people who can really help
Putting such a campaign on Facebook was about raising awareness on a social media platform
This isn’t the solution that will help everyone, if anything it should help people realise what abuse is, how it affects people and how to access help.
and most importantly SAFETY MUST ALWAYS COME FIRST. If you see a black dot or are approached by someone for help, if safe to do so take them to safety and get them in contact with the relevant agency. Intervention and support should only be done by professionals
In deze aankondiging wordt aangegeven dat het de bedoeling was van de campagne om mensen overal ter wereld bewust te maken van de problematiek van huiselijk geweld. Dit staat in feite haaks op de oorspronkelijke bedoeling: een stille kreet om hulp, omdat het plots als een bewustzijnscampagne werd omschreven in plaats van om een noodkreet. De aankondiging beweerde eveneens dat de stip op de hand een conversatie zou kunnen opstarten met een vertrouwd persoon, wat evenwel onmogelijk zou zijn indien de partner - en aldus de dader van het geweld - constant mee aanwezig is. Hieruit blijkt dat de campagne niet eenduidig is maar zichzelf tegenspreekt, en dat het hierbij ontbreekt aan de nodige professionaliteit om daadwerkelijk slachtoffers te helpen.
Een belangrijk punt in deze aankondiging is dat professionele mensen niet werden geadviseerd of getraind in het "Black Dot"-gegeven, en dus niet op de hoogte zijn van wat het betekent. Het tekenen van een zwarte stip op je handpalm biedt dus geen enkele garantie dat je ook daadwerkelijk de nodige hulp zal ontvangen, van wie dan ook. Bovendien kunnen er vraagtekens worden geplaatst bij de effectiviteit van deze methode. Met de lancering van zo'n campagne is er immers niets geheim meer aan de betekenis van zo'n zwarte stip op je handpalm, waardoor ook de kans bestaat dat de dader op de hoogte is van wat het betekent. Indien de dader, al dan niet toevallig, de stip op je hand opmerkt kan dit de oorzaak vormen van een nieuw incident van huiselijk geweld, en kan hij eventueel maatregelen nemen om het nog moeilijker te maken voor zijn slachtoffer om hulp in te roepen.
Polly Neate, voorzitter van de Britse organisatie "Women's Aid" gaf aan dat het een goede zaak is om slachtoffers verschillende methoden aan te reiken waarbij ze hulp kunnen zoeken. Toch merkt ze hierbij op dat de zwarte stip-methode het slachtoffer potentieel in gevaar kan brengen, wanneer de dader de betekenis ervan ontdekt. Vele daders van huiselijk geweld houden hun slachtoffer immers bijzonder goed in de gaten, en de kans dat de ontdekking van de zwarte stip zal leiden tot ongewenste gevolgen is dus aanzienlijk. Deze mening wordt ook gedeeld door Sandra Horley van de Britse organisatie Refuge, en voegt eraan toe dat maar liefst zo'n twee vrouwen per week in Engeland en Wales worden vermoord door hun huidige of voormalige partner. In 70% van de gevallen van huishoudelijk geweld vindt de moord plaats op het moment dat de vrouw haar partner wil proberen te verlaten. Om die reden alleen al is het belangrijk dat er professionele hulp aan te pas komt.
Dina Polkinghorne, voorzitter van de Amerikaanse organisatie Project Sanctuary, noemt de campagne een slecht idee, en dit eveneens om dezelfde redenen. Bovendien zal niet iedereen op de hoogte zijn van de betekenis van die zwarte stip, en het tonen van je handpalm staat dus niet garant voor het inroepen van hulp. Zelfs het tonen van de zwarte stip aan een arts zal het slachtoffer op dat moment niet verder helpen, omdat de dader gewoonlijk aandringt om mee aanwezig te zijn, waardoor er geen gesprek over de problematiek kan ontstaan. Indien een slachtoffer wordt onderzocht door een arts of hulpverlener, zal deze de tekenen van huiselijk geweld vaak uit zichzelf herkennen en trachten stappen te ondernemen, waardoor de zwarte stip dus bij voorbaat overbodig is.
Omstreeks 24 september 2015, minder dan een maand nadat de campagne was opgestart, kwam deze alweer tot een einde. Wellicht is de vele (terechte) kritiek hiervan de oorzaak.Er zijn verschillende andere manieren waarmee je kan merken dat iemand die je kent potentieel slachtoffer is van huiselijk geweld: een overmatige drang om hun partner te behagen, onvoldoende verklaringen voor kneuzingen en verwondingen, altijd akkoord gaan met alles wat hun partner zegt, constant aan hun partner laten weten waar ze zijn en wat ze aan het doen zijn, constant worden opgebeld door hun partner, kleding dragen die onwaarschijnlijk veel lichaamsdelen bedekt tijdens de zomer of het dragen van een zonnebril binnenshuis, enz... Indien je iemand kent die slachtoffer is van huiselijk geweld, of je bent zelf slachtoffer, kan je contact opnemen met Slachtofferhulp (Nederland) of 1712 (België).
Hoewel de Black Dot Campagin met de beste intenties werd gelanceerd, biedt deze geen ideale oplossing om hulp te bieden aan slachtoffers van huiselijk geweld. De campagne heeft ook nagelaten om aandacht te schenken aan mannelijke slachtoffers van huiselijk geweld, zo merkt Mark Brooks op, de voorzitter van de Britse organisatie ManKind Initiative. Aangezien de Facebook-pagina inmiddels reeds terug offline werd gezet, is er op dit moment geen sprake van een methode of systeem dat op termijn aan erkenning zou kunnen winnen bij artsen, hulpverleners en overheden. Bovendien blijft het probleem dat de dader de zwarte stip kan opmerken en er gewelddadig op kan reageren. Er zijn dus meer redenen om de campagne niet te verspreiden, dan om ze wel te verspreiden op sociale media en elders.
Bronnen:
- http://www.dagelijksestandaard.nl/2015/10/als-je-iemand-ziet-met-een-zwarte-stip-op-haar-hand-bel-dan-de-politie/ [bron van de hoax]
- http://nl.hoax.wikia.com/wiki/Clickbait
- http://m.snopes.com/black-dot-campaign/
- https://www.facebook.com/blackdotcampaign/posts/1488408774788492 [Facebook-pagina offline]
- https://web.archive.org/web/20150913032850/https://www.facebook.com/blackdotcampaign
- http://www.womensaid.org.uk/
- http://www.independent.co.uk/news/uk/black-dot-domestic-violence-campaign-shut-down-after-critics-claim-it-might-do-more-harm-than-good-10515355.html
- https://www.slachtofferhulp.nl/geweld/Delicten/Huiselijk-geweld/
- http://www.projectsanctuary.org/about-us/in-the-news/the-black-dot-project-sanctuary-cited-in-internet-domestic-violence-awareness-campaign/