HOAX: Waarom kebab eten schadelijk is
De Hoax-Wijzer | 20/02/2014 | Update: 24/06/2014
Momenteel circuleert er een waarschuwing voor het eten van kebab, dat bijzonder schadelijk zou zijn voor de gezondheid. Hoewel onderzoeken hebben uitgewezen dat kebab inderdaad niet tot de gezonde gerechten behoort, en er in bepaalde gevallen zich ook hygiëneproblemen voordoen, zijn de beweringen in die tekst vaak sterk overdreven en ongefundeerd.
De circulerende tekst luidt als volgt:
Waa
rom kebab eten schadelijk is: De kebab die van Arabische oorsprong is, is schadelijk voor de volksgezondheid. Deze vorm van fastfood is voor vele Europeanen zo'n gewone snack geworden. Toch bevat deze vettige hap ingrediënten welke eigenlijk niet voor consumptie geschikt zijn: longen, darmen, tong, ogen, tanden, botten en andere vormen van slachtafval. Het lijkt wel een recept uit een heksenkookboek. Vele Europeanen eten deze snack zonder dat ze weten, dat dit een gezondheidsrisico met zich meebrengt. Mahmut Aygun is diegene die deze "snack" in Europa introduceerde in de jaren 70 en het begon te promoten. In Arabische landen wordt kebab gegeten vanwege zijn voedzaamheid. De verse groenten en sauzen deden dit gerecht eer aan.
De Doner kebab die wij in een plat broodje te eten krijgen is alles behalve voedzaam. De smaak is het resultaat van het toevoegen van gigantische hoeveelheden vetten en kruiden, die ervoor zorgen dat onze smaakpapillen bedrogen worden.
Een team van onderzoekers in het Verenigd Koninkrijk kwam met deze resultaten af.
- 50 % van het vlees is vervallen, het is geen kip of kalf, maar een mengeling van varken en schaap.
- in 9 % van de gevallen is de oorsprong van het vlees niet te achterhalen.
- Het bevat 98% tot 227 % zout, wat ver boven de dagelijkse aanvaardbare dosis is. Dit alleen al kan levensgevaarlijk zijn.
- Een enkele kebab bevat tussen de 1000 en 1999 calorieën.
- Er zijn voor 148% tot 346% verzadigde vetzuren aanwezig.
- De meeste kebabs die geanalyseerd werden waren geïnfecteerd met bacteriën zoals Escherichia coli en Staphylococcus Aureus.
Daarnaast moeten conserveringsmethodes en invriezen zorgen voor het behoud van het product. Het steeds ontdooien en invriezen van het vlees is op zich is een groot gevaar voor de volksgezondheid.
Wie nu nog smakelijk een kebab gaat eten, wens ik veel geluk toe.
Het kan moeilijk ontkend worden dat een "broodje kebab" niet bepaald de meest gezonde keuze is als maaltijd. Een döner kebab bevat immers een veel te hoog gehalte aan zout en verzadigde vetten, en ook is gebleken dat niet elke horeca-zaak die kebab verkoopt even hygiënisch te werk gaat. Toch staan er heel wat onjuiste dingen in bovenstaande tekst, die we hier even op een rijtje zetten.
Vooreerst is er de bewering dat de kebab van Arabische oorsprong zou zijn. De döner kebab is echter niet afkomstig van Saudi-Arabië maar wel van Turkije. De exacte oorsprong is niet bekend, maar een 18de eeuws reisboek uit het Ottomaanse Rijk verwijst reeds naar de specifieke manier waarop het vlees bereid wordt. Het woord "kebab" zou wel afkomstig zijn van het Arabische "kabāb", wat dan weer beïnvloed zou zijn door het Urdu en Turks.
De circulerende tekst verwijst naar een onderzoek in het Verenigd Koninkrijk. Dit onderzoek vond wel degelijk plaats, en de resultaten ervan werden bekend gemaakt in januari 2009. Op zich is het dus geen nieuws meer: verschillende internationale kranten hebben hierover bericht, inmiddels meer dan 5 jaar geleden. Ook dient hierbij de kantekening te worden gemaakt dat het gaat om een louter Brits onderzoek, dat niet vanzelfsprekend representatief is voor andere landen zoals bv. Nederland en België. Hoewel er een goede kans is dat de situatie in andere Europese landen min of meer gelijkaardig is, kunnen we geen conclusies trekken zonder vergelijkbare onderzoeken.
Calorieën
De circulerende tekst beweert dat een döner kebab tussen de 1000 en de 1999 calorieën bevat. Het Britse onderzoek wees uit dat de gemiddelde döner bijna 1000 calorieën bevat, de helft van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor een vrouw. In het slechtste geval ging het om 1990 calorieën, wat dus eerder een uitschieter is en geen gemiddelde. De circulerende tekst laat echter uitschijnen dat 1000 calorieën het minimum is en 1999 geen uitzondering is, wat aldus niet correct is. Bovendien is er ook nog een verschil in het gemiddelde, alnaargelang waar in het Verenigd Koninkrijk je een broodje kebab bestelt: het hoogste gemiddelde is te vinden in het noordwesten van Engeland met 1101 calorieën, terwijl Noord-Ierland het laagste gemiddelde had met 843 calorieën.
Zout
De circulerende tekst beweert dat een döner kebab zo'n 98% tot 227% zout bevat. Het is een beetje vreemd te veronderstellen dat een döner voor 98% uit zout bestaat, dan kan je eerder praten over een zoutpot waar een broodje naast gelegen heeft, laat staan 227%. Misschien gaat het hier gewoon om een slechte woordkeuze, en wordt er in feite gedoeld op 98% tot 227% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid zout. Volgens het Britse onderzoek lag het gemiddelde inderdaad op 98% van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid, wat op zich niet kan worden omschreven als "levensgevaarlijk" in normale omstandigheden. Tenzij de consument een döner combineert met nog een aantal erg zoute gerechten, overschrijdt hij in feite niet de gemiddelde hoeveelheid zout die dagelijkse aanbevolen is. Het slechtste geval dat de Britse onderzoekers zijn tegengekomen, bevatte echter 277% zout (en geen 227% zoals de circulerende tekst aanhaalt).
Verzadigde vetten
De circulerende tekst vermeldt dat er 148% tot 346% verzadigde vetten aanwezig zijn. Dat wil zeggen dat, volgens die verwoording, één broodje kebab de hoeveelheid verzadigde vetten heeft van minstens anderhalf broodje kebab. Ook hier gaat het in het Britse onderzoek eigenlijk om een verhouding tegenover de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid. Opnieuw ligt het gemiddelde hier bij 148%, en is de 346% een "worst case scenario" voorbeeld. De circulerende tekst geeft dus opnieuw de indruk dat de gemiddelde hoeveelheid hoger ligt dan daadwerkelijk het geval is.
Onbekend vlees
Volgens de circulerende tekst is in 9% van de gevallen de oorsprong van het vlees niet te achterhalen, maar ook hier slaat men de bal grotendeel mis: het Britse onderzoek heeft immers uitgewezen dat in 35% van de gevallen ander vlees werd vermeld dan wat daadwerkelijk gebruikt is. Hoewel dit meer is dan de vooropgestelde 9%, gaat het hier niet noodzakelijk om vlees va onbekende oorsprong. De tekst vermeldt ook dat er geen kip of kalf in zit, maar wel een mengeling van varken en schaap. In 6 van de 494 gecontroleerde kebabs zat inderdaad varkenvlees zonder dat dit vermeld werd (en 2 ervan waren "Halal" gelabeld), wat neerkomt op amper 1,2% van het totaal.
Vervallen vlees
De circulerende tekst haalt aan dat 50% van het vlees is vervallen. Hierover wordt niets vermeld in de resultaten van het onderzoek. Hoewel het niet onmogelijk is dat sommige horeca-zaken inderdaad vervallen vlees gebruiken, zijn deze beweringen en cijfers nergens op gebaseerd en dus slechts uit de lucht gegrepen.
Andere ingrediënten
Volgens de circulerende tekst zou een broodje kebab een heleboel ingrediënten bevatten die niet voor consumptie geschikt zijn, van longen, darmen en tong tot ogen, tanden, botten en ander slachtafval. Hierover wordt in het onderzoek hoegenaamd niet gesproken. Hoewel het in uitzonderlijk geval niet onmogelijk is dat er slachtafval wordt verwerkt in een döner kebab, zijn deze beweringen nergens op gebaseerd en dus slechts uit de lucht gegrepen.
Bacteriën
Tenslotte beweert de circulerende tekst ook dat de "meeste kebabs" geïnfecteerd waren met bacteriën zoals Escherichia coli en Staphylococcus Aureus. Een ander Brits onderzoek van 2007, waarvan de resultaten werden gepubliceerd in maart 2009, geeft aan dat 1 op 20 kebabs ongezonde bacteriën bevat, oftewel 5% wat aldus niet kan worden omschreven als de "meeste kebabs". De grote meerderheid van de kebab take-away zaken hield er zelfs een hoge hygiënische standaard op na, zo bleek. De meeste bacteriën zaten trouwens niet in het vlees, wel in de sauzen en groenten.
Een onderzoek uit 2012 in Nederland leverde echter andere resultaten op: in 5 van de 49 geteste broodjes (oftewel zo'n 10%) zat de zogenaamde Escherichia coli, ook wel de poepbacterie genoemd. Die bacterie kan al in het eten terecht komen indien de bereider zijn handen niet heeft gewassen na een bezoek aan het toilet. Dit betekent echter niet dat de klant moet vrezen voor zijn leven, maar oudere en verzwakte mensen kunnen hier mogelijk wel ziek van worden. In één van de gecontroleerde zaken werd ook de bacterie Staphylococcus aureus aangetroffen. Niettemin waren er gelukkig ook de nodige döner-zaken die er wel een goede hygiëne op nahielden.
Toch dient er een kleine nuancering te worden geplaatst bij de zogenaamde "poepbacterie". Wie had gehoopt om hier aan te kunnen ontsnappen door kebab uit zijn leven te bannen, is eraan voor de moeite: de poepbacterie is overal rondom ons. Zo is de kans groot dat knaagdieren en vogels hun ontlasting doen op bemeste sla, en dit eten we in feite dus ook mee op. Bovendien zit de poepbacterie niet enkel op eten, maar ook op handvaten van een kraan in een kantine, de deurgreep van een magnetron, de knoppen van een automaat, alsook op toetsenborden en smartphones. In de meeste gevallen word je er niet ziek van, dus reden tot paniek is er geenszins.
CONCLUSIE
De döner kebab zoals we die kunnen verkrijgen in take-aways in Europa valt eerder onder de categorie "fastfood" dan "gezonde voeding", en in sommige gevallen is het gehalte aan zout en verzadigde vetten wel erg hoog terwijl de hygiëne te wensen overlaat. Niettemin laat de circulerende tekst uitschijnen dat alle broodjes kebab vanzelfsprekend ongezond zijn, wat erg kort door de bocht is. Terwijl het onderzoek spreekt over gemiddelden en maxima van aangetroffen hoeveelheden zout, verzadigde vetten en calorieën in een döner (en dat geldt dan bovendien uitsluitend voor het Verenigd Koninkrijk), haalt de tekst deze cijfers aan als minima en maxima, waardoor het gemiddelde kunstmatig naar boven wordt gedreven om zo de situatie erger voor te stellen dan wat ze in werkelijkheid is.
Verder stelt de tekst een aantal feiten die nergens op gebaseerd zijn: de cijfers van het vlees van onbekende oorsprong kloppen niet, en in het Britse onderzoek is er geen sprake van vervallen vlees, noch van slachtafval zoals longen, darmen, tanden en botten. Deze beweringen zijn klaarblijkelijk uit de lucht gegrepen. Tenslotte beweert de tekst dat de meeste döner kebabs besmet zijn met welbepaalde bacteriën, terwijl uit onderzoek is gebleken dat het aantal in Nederland op zo'n 10% ligt en in het Verenigd Koninkrijk op 5%.
De circulerende tekst wordt momenteel verspreid door de Facebook pagina "Vlaamse Verdedigings Liga", een extreemrechtse en Islamofobe beweging die vreemdelingenhaat aanwakkert en zelfs links plaatst naar onzinnige complottheorieënwebsites om hun gedachtengoed te propaganderen. Het is ook niet te verbazen dat zulk een pagina ervoor kiest om de döner kebab, een Turks en aldus buitenlands gerecht, in een zo slecht mogelijk daglicht te stellen. Dit liefst inclusief de "vreemdelingen" die in België een kebab take-away zaak hebben en aldus in het complot zitten om ons allemaal ziek te maken met hun voedsel. Het is dan wellicht ook niet zonder reden dat er in het begin van de tekst duidelijk werd vermeld dat kebab van "Arabische" oorsprong zou zijn, terwijl die wellicht eerder Turks is.
De Vlaamse Verdedigings Liga geeft aan dat de bron van hun informatie de website Ultime Notizie Flash is, een Italiaanse website die nieuwsberichten publiceert en zich vooral richt op roddels, entertainment, films, wellness, recepten, enz... Hun artikel omtrent kebab dateert van 9 juni 2013, en de informatie die erin vermeld staat was toen al geen nieuws meer: het Brits onderzoek dateert immers reeds van 2009. Het Italiaanse artikel vermeldt ook geen verdere bronnen om hun beweringen te staven, en het lijkt aldus een niet erg betrouwbare bron te zijn op zich. Niettemin is he wel merkwaardig dat de Vlaamse Verdedigings Liga zo ver op zoek is gegaan naar een artikel om kebab in een negatief daglicht te stellen, dat ze zelfs een Italiaanse website bezochten en diens artikel vertaald hebben. De circulerende tekst is dus weinig informatief maar eerder bedoeld als propaganda voor het extreemrechts gedachtengoed. Een gelijkaardige waarschuwing voor calorieën, verzadigde vetten en zoutgehaltes in de gerechten van andere fastfoodrestaurants zoals Quick en McDonalds blijven immers uit, terwijl ook daar het laatste nog niet over gezegd zal zijn.
Bronnen:
- Hoax op Facebook: http://www.facebook.com/photo.php?fbid=586142498127297
- Oorspronkelijke versie (Italiaans): http://www.ultimenotizieflash.com/curiosita/2013/06/09/il-kebab-e-nocivo-ecco-perche/
- http://dictionary.reference.com/browse/kebab
- http://dictionary.reference.com/browse/kabob
- Brits onderzoek naar kebab: http://news.bbc.co.uk/2/hi/7852168.stm
- http://www.theguardian.com/uk/2009/mar/05/kebab-takeaways-food-safety
- http://www.rtlnieuws.nl/editienl/poepbacteri%C3%ABn-alleen-kebab-welnee